ចាប់ផ្តើមពីការស្រមើស្រមៃអំពីភាពអត់ឃ្លាន និងការតស៊ូធ្វើការដើម្បីរស់រានមានជីវិតពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍ប៉ុលពត លោក ឆាត ភាសាត អាយុ៤០ឆ្នាំបានកែច្នៃអារម្មណ៍របស់ប្រជាជនខ្មែរដែលរងទុក្ខ ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ឲ្យទៅជារូបគំនូរ ដែលមនុស្សភាគច្រើន មិនអាចយល់ពីអត្ថន័យរបស់វាបាន។ ប៉ុន្តែទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក ភាសាត ទទួលបានការគាំទ្រយ៉ាងខ្លាំងពីអ្នកដែលបានទិញគំនូររបស់លោក ដោយសារតែផ្ទាំងគំនូរទាំងនោះអាចធ្វើឲ្យពួកគេរំជួលចិត្តរកស្មានមិនត្រូវ។
មិនដូចជាអ្នករស់រានជីវិតពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍ប៉ុលពតដទៃទៀត ដែលបានលាតត្រដាងពីទុក្ខវេទនារបស់ពួកគេ បានរយៈការនិយាយឬ ការសរសេរជាសៀវភៅលោក ភាសាត បានបង្ហាញពីទុក្ខវេទនារបស់ខ្លួននៅក្នុងរបបនោះ តាមរយៈផ្ទាំងគំនូរទោះបីជាគាត់មិនធ្លាប់បានរៀនអ្វីសោះអំពីការគូររូបក្តី។
ទុក្ខវេទនា និងភាពសោកសង្រេង របស់ប្រជាជនកម្ពុជាក្នុងរបប៣ឆ្នាំ៨ខែ២០ថ្ងៃ នេះ បានដក់ជាប់ក្នុងខួរក្បាលរបស់លោក ភាសាត ដែលបន្ទាប់មក លោកបានរំលេចទុក្ខវេទនាទាំងនោះឲ្យក្លាយទៅជាផ្ទាំងគំនូរប្រកបដោយអត្ថន័យ។ ភាសាតនិយាយថា «ពេលដែលខ្ញុំចាប់ផ្តើមគូររូបខ្ញុំចង់តែចង់គូររូបមុខ មនុស្សជាមួយនឹងអារម្មណ៍ផ្សេងៗគ្នាតែម្តង»។
កាលពីវ័យ៧ឆ្នាំ ជាមួយនឹងឪពុកម្តាយនិងបងប្អូន៨នាក់ផ្សេងទៀត ភាសាតបានសង្កេតឃើញថា នៅក្នុងរបបប៉ុលពត ប្រទេសកម្ពុជាពិតជាបានកែប្រែមុខមាត់ទាំងស្រុងតែម្តង ។
លោកបាននិយាយថា៖ «ដោយសារតែភ្លើងសង្រ្គាម ប្រទេសកម្ពុជាមានអ្នកក្រីក្រច្រើនជាងមុន។ ខ្ញុំគិតថា ឥឡូវនេះ កម្ពុជាកំពុងតែមានការអភិវឌ្ឍន៍ខ្លះដែរ ប៉ុន្តែអភិវឌ្ឈន៍តែផ្នែកខ្លះប៉ុណ្ណោះ ព្រោះប្រទេស យើងនៅមានអ្នកខ្លះមានកប់ពពក និងអ្នកក្ររហូតរកបាយស៊ីគ្មាន»។
លោកបានបន្តថា៖ «ពេលដែលខ្ញុំនៅក្មេង សង្គមខ្មែរទាំងមូល គឺជាគ្រួសារមួយដ៏ល្អ ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពី របបប៉ុលពតបានចូលមកដល់ខ្មែរក្រហមបានបង្ខំឲ្យយើងរស់នៅផ្សេងៗពីគ្នា ហើយពួកយើងមិនត្រូវបានអនុញ្ញាត្តឲ្យបញ្ចេញយោបល់អ្វីទាំងអស់ប្រសិនបើយើងចង់រស់តទៅទៀត»។
លោកភាសាតបានបន្ថែមទៀតថា៖ «រស់នៅក្នុងរបបប៉ុលពត ខ្ញុំគ្មានសំលេងអ្វីទាល់តែសោះនៅក្នុងសង្គម រហូតដល់ថ្ងៃដែលខ្ញុំបានចាកចេញពីកម្ពុជា ទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិក ទើបគេអនុញ្ញត្តិឲ្យខ្ញុំ និយាយ ចេញនូវអ្វីដែលខ្ញុំចង់និយាយ ប៉ុន្តែពេលដែលខ្ញុំត្រឡប់មកស្រុកខ្មែរវិញ (នៅឆ្នាំ១៩៩៤) ខ្ញុំត្រូវបានគេប្រាប់ដដែលថា ឲ្យនៅស្ងៀមល្អជាង»។
លោក ភាសាត បានទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិកកាលពីឆ្នាំ១៩៨១ ក្នុងនាមជាជនភៀសខ្លួន ដែលកាលនោះលោកមានអាយុ១០ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ។ គាត់ត្រូវបានគេអនុញ្ញត្តិឲ្យចូលរៀនក្នុងសាលាមួយនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ ភាសាតបានបញ្ចប់ថ្នាក់អនុបណ្ឌិតផ្នែកចិត្តសាស្រ្តសង្គមនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។
លោក ភាសាត អាចនិយាយភាសារខ្មែរបានយ៉ាងស្ទាត់ជំនាញ ប៉ុន្តែលោកនិយាយថា លោកខ្មាស់អៀនណាស់ដែលោកជាជនជាតិខ្មែរម្នាក់តែមិនចេះសរសេរអក្សរខ្មែរ។ លោកបានប្រាប់ថា៖ «ខ្ញុំនឹងព្យាយាម រៀនសរសេរភាសាខ្មែរ ដើម្បីអាចសរសេរពីខ្សែជីវិតរបស់ខ្ញុំ នៅក្នុងជំនាន់ប៉ុលពតបាន»។
ភាសាត បានសរសេរសៀវភៅកំនាព្យមួយក្បាលជាភាសាអង់គ្លេស អំពីជំនាន់ប៉ុលពតដែលមាន ចំណងជើងថា «After »(បន្ទាប់មក) ហើយសៀវភៅនេះ បានបោះពុម្ភផ្សាយនៅសហរដ្ឋអាមេរិកកាលពីឆ្នាំ២០០៩។
ទាក់ទងនឹងរូបគំនូររបស់លោក មកទល់ពេលនេះ លោក ភាសាត បានគូររូបបានប្រហែលចំនួន៥០០ ផ្ទាំងហើយ តាំងពីឆ្នាំ២០០០ នៅពេលដែលគាត់មិនអាចលាក់រូបភាពទាំងនេះបានក្នុងខួរក្បាល របស់គាត់តទៅទៀត។
លោក ភាសាត បាននិយាយទាំងញញឹមលាយឡំនឹងទុក្ខព្រួយថា៖ «ខ្ញុំបានបង្កើតរូបភាពទាំងនោះ ដើម្បីបង្ហាញពីអ្វីដែលខ្ញុំ ចង់និយាយចេញពីបេះដូងរបស់ខ្ញុំ។ ខ្ញុំគូររូបទាំងនេះ ដើម្បីធ្វើជាមនុស្ស និងមិត្តភ័ក្រ ដែលខ្ញុំអាចនិយាយរឿងអ្វីផ្សេងៗប្រាប់ពួកគេបាន។
លោករំពឹងទុកថា យ៉ាងហោចណាស់ សាលាក្តីខ្មែរក្រហម ក៏អាចរកយុត្តិធម៌ខ្លះ ជូនជនរងគ្រោះខ្មែរបាន។ ភាសាត បាននិយាយថា «ទាហានខ្មែរក្រហមបានបំផ្លាញ អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងរបស់កម្ពុជា។ ហើយអ្វីដែលសំខាន់ជាងគេនោះ គឺពួកវាបានបំផ្លាញបេះដូងនិងអារម្មណ៍ដ៏ល្អរបស់យើងដែលជាជនជាតិខ្មែរធ្លាប់មាន។»
«ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ខ្ញុំគិតថា សាលាក្តីខ្មែរក្រហមមិនគួរចំណាយលុយច្រើនដូចនេះទេ។ ខ្ញុំយល់ថា ពួកគេគួរតែយកលុយខ្លះដែលទុកសម្រាប់ដំណើរការការកាត់ក្តីនេះ ទៅអភិវឌ្ឈន៍វិស័យអប់រំ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាវិញ ជាការប្រសើរជាង ជាពិសេស ការអប់រំដែលទាក់ទងទៅនឹងរបបប៉ុលពត»។
រូបគំនូររបស់លោក ភាសាត ប្រហែល១០០ផ្ទាំង ដែលមានបំណងជើងថា «ឯកវាទនៃមនុស្សគ ថ្លង់» កំពុងត្រូវបានគេដាក់តាំងពិពណ៌នៅមជ្ឈមណ្ឌលវប្បធម៌បារាំងចាប់ពីថ្ងៃទី២៨ខែមករា ដល់ថ្ងៃទី២៨ខែកុម្ភៈ ។
ប្រែសំរួលដោយ គង់ សុគន្ធ
